Depreme Karşı Su Yalıtım Ürünlerinin Önemi ve TrioTex

17 Ağustos 1999 sabahı 03.02’de, Kocaeli Gölcük merkezli, richter ölçeğine göre 7,4 büyüklüğünde gerçekleşen depremde resmi kayıtlara göre; 17 bin 480 kişi öldü, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı. 285 bin 211 konut, 42 bin 902 işyeri ise hasar gördü. Her ne kadar bilinmese de bu yıkımların en büyük nedeni binalarda buhar dengeleyici su yalıtımı olmadığı için oluşan korozyon sonucu taşıyıcı sistemin zayıflamış olmasıydı. 17 Ağustos Depremi’nin ardından İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hasar Tespit Komisyonu tarafından 55 bin 651 konut ve işyerinde yapılan araştırmaya göre; bu binaların yüzde 79’u hasarlı bulundu. İncelenen bu binaların yüzde 64’ünde ise su yalıtımı olmadığı için taşıyıcı sistemlerin korozyon nedeniyle paslandığı yani çürüdüğü belirlendi. Özellikle temel bohçalaması esnasında hatalı uygulama ve yanlış ürün seçimi sebebi ile su basman kotundaki donatı demirlerinin paslanması ile katlarda gerçekleşen oturmalar sonucu yapıda meydana gelen çökmeler hasar tespit raporlarında dikkat çekmekteydi. Bir o kadar önemli diğer bir konu ise; önemsenmeyen buhar dengeleyici çatı ve cephe su yalıtımından dolayı yağmur, kar suyunun ve iç-dış ortam buhar geçişi esnasında oluşan ‘yoğuşma suyunun’ da cephe veya çatıdan sızarak betonarme içerisinde kılcal olarak ilerleyip donatı demirlerinin paslanma sonucu çürüyüp, deprem esnasında gevrek kırılması ile yapının çökmesine sebep olduğu anlaşılmıştır. İstanbul Teknik olarak yapılarınızı TrioTex ile su yalıtımını sağlayıp depreme karşı sigortalı hale getiriyoruz.

Korozyon Reaksiyonu ve Pas

Suyun taşıyıcı sistemdeki donatı demirleri üzerinde nasıl paslanma, korozyona sebep olduğunu kimyasal denklemler ile kısaca inceleyelim.
Korozyon olayı demirin (Fe) oksidasyonu ile başlar ve demir elektron vererek iyon halinde çözeltiye geçer. Bu reaksiyonların sonucunda ise ‘pas çözeltisi’ meydana gelir.
Demir metalik yapıda kimyasal olarak

Fe → Fe²+ + 2e halinde bulunmaktadır.

Nötral ve çözünmüş oksijenin bulunduğu ortamlarda su (H2O) içinde çözünmüş olan oksijenin elektron alarak hidroksil iyonu haline aşağıdaki gibi döner.

½O₂ + H₂O + 2e- → 2OH-

Gerçekleşen bu kimyasal reaksiyonların tamamı ‘korozyon’ olarak isimlendirilirken; bu iyonların metal yüzeyine yakın bir bölgede birleşerek demir hidroksit (Fe (OH)2) halinde oluşturduğu birleşim ise pas olarak isimlendirilir.

Fe + ½ O₂ + H2O → Fe (OH)₂ (PAS)

TrioTex Buhar Dengeleyiciler, doğanın ve kimyanın kanunu olan korozyon reaksiyonlarının sonucu yapının taşıyıcı statiğini medyana getiren demirde oluşan pası, su yalıtımı ile önler.

Dış ortamdan yalıtımı sağlarken iç ortamdan gelen buhar etkisi ile de oluşan ‘yoğuşma suyun’un da betonarme içerisinde kılcal olarak ilerlemesini önleyerek donatı demirlerinde korozyon ile birlikte ‘pas’ oluşumunu ortadan kaldırır.

TrioTex, hem dış ortamdan gelen suyu yalıtır; hem de iç ortamdan buhar etkisi ile oluşan yoğuşma suyunu dışa atarak korozyonun önüne geçerek yapının ömrünü uzatır. Böylelikle de taşıyıcı sistem donatı demirlerini depreme karşı dayanıklı hale getirir.

TrioTex ile Depreme Dayanıklı Yapılar

Ortam şartlarına göre değişiklik gösteren bir hızda korozyon reaksiyonları sonucu donatı yüzeyinde donatı hacminin 2.5 katı büyüklükte demiroksit (pas) oluşumları meydana gelir. Oluşan pas, yetersiz pas payı sorunu da varsa, mevcut betonu çatlatır. Betonun dökülmesiyle beraber donatı açığa çıkar. Havayla temas nedeniyle de korozyon hızındaki artış kaçınılmaz olur. Korozyona bağlı olarak  donatı kesitinde pas etkisi ile oluşan kayıp, donatının başlangıçta tasarlanan hesap değerlerini karşılayamamasına neden olur. Bu da binanın taşıma gücü, dolayısıyla da yapı güvenliği açısından hiç istenmeyen bir durumdur. Hesap dayanımı 365 MPa olan S420b sınıfı Ø12’lik bir donatı çeliği başlangıçta 41.3 kN yük taşıyabilirken, korozyon kaynaklı donatı kesit kaybının 0.25 mm/yıl olduğu bir kabul sonucunda 5 yılın sonunda 25.9 kN, 15 yıl sonra da 5.8 kN yük taşıyabilir. Bu koşullarda donatı 24 yıl sonunda taşıma kapasitesini tamamen kaybedecektir. Su yalıtımı düzgün yapılmayan yapılarda orta çapta olası bir deprem (4 – 6) bile donatı demirlerinin paslanması sonucu sünekliğini kaybedip gevrek kırılması ile taşıyıcı sistemin yıkılarak ölümcül sonuçlar doğurmasına sebep olmaktadır.

TrioTex Buhar Dengeleyiciler yapıya dış ortamdan sürekli su yalıtımı sağlarken aynı zamanda iç – dış ortam arasında ki buhar – nem geçişini dengeleyerek ‘yoğuşma’ etkisi ile oluşan korozyon reaksiyonları durdurup ‘pas’ oluşumunu önler.

Su yalıtımının maliyeti, yapının toplam maliyetinin %3’ü kadardır. Bu tutar insan hayatıyla karşılaştırılamayacağı için tüm yapılar için su yalıtım şarttır. Bunu yaparken de merdiven altı ürünlerden kaçınmalı ve CE ile TSE Kalite Belgeleri’ne sahip su yalıtım ürünleri tercih edilerek depreme karşı güvenli yapılar inşa edilmelidir.