Geogridler, yüksek çekme dayanımı, elastisite modülü ve sıyrılma direncine sahip, üzerinde kare ya da dikdörtgen boşluklar bulunan, malzeme özellikleri itibari ile zemin güçlendirme uygulamalarında kullanılan ürünlerdir.
Özlen Turan
ÜR-GE Uzmanı
İstanbul Teknik İnşaat bünyesinde Plastisol kaplama ürünler için mükemmel sonuçlar veren, özel alev geciktiriciler geliştirilmiştir.
Yaşanan birçok mühendislik probleminde doğal zeminler ağırlığa ve baskıya dayanma konusunda uygulayıcılara sıkıntı çıkarmaktadır. Geogridler bu noktada devreye girmekte ve zeminde güçlendirme amacıyla kullanılmaktadır. Böylece zemin şartları iyileştirilerek taşıma kapasitesi arttırılmakta ve yumuşak zeminlerde oluşabilecek oturmalar engellenerek çalışma imkanı ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda geosentetik donatılı duvarlarda da yoğunlukla kullanılmaya başlanmıştır.
Genel olarak kullanım alanları; geosentetik donatılı duvarlar, zemin drenajları, dolgu ve şev gibi çeşitli yapısal çalışmalar, üstyapı yansıma çatlaklarında önleyici tedbir olarak ve erozyon kontrolünü sağlamak amacı ile kullanılmaktadır. Genel amaçlı kullanılan geogridler toprağın belirli bir derinliğinde kaldığı için yangın açısından risk altında değillerdir. Bu uygulamalar için plastisol veya su bazlı polimer kaplamalı polyester geogridler ile standart yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE) geogridler kullanımı yeterli olmaktadır. Fakat maden ocakları gibi yüksek güvenlik ile çalışılması gereken sektörlerde, standart geogrid kullanımı belirlenen ihtiyacı karşılayamamaktadır. Geogridlerin madenlerdeki yangın ihtimaline karşı alev geciktirici özellikte olmaları da gerekmektedir. Bu özellikteki geogridler yangın esnasında alevin ilerlemesini geciktirerek işçilerin madenden tahliye edilmeleri esnasında yeterli bir süre kazanılmasını sağlayabilecektir.
İstanbul Teknik İnşaat bünyesinde plastisol kaplama ürünler için mükemmel sonuçlar veren, özel alev geciktiriciler geliştirilmiştir. Bu alev geciktiriciler, yangın esnasında gaz fazına geçerek geogridin üzerini kaplarlar ve havanın oksijeni ile geogridin temasını engelleyerek alev oluşmasını geciktirmektedirler.
Elde edilen minegrid ürünü ile simdiye kadar hiçbir rakip üründe yer verilmemiş olan UL-94 uluslararası yangın dayanım standardına uygunluk sağlanmaktadır. Plastik ürünlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Yakma testleri hem dikey hem de yatay açıdan gerçekleştirilir. Ürün yatay konumda iken dikey konuma göre yüzey alanı daha geniştir. Bu sebepten dolayı yangın esnasında daha geç alevlenme gerçekleşir. İstanbul Teknik İnşaat, minegrid yangın dayanım çalışmalarında alev dayanımını maximum seviyede tutmak amacı ile dikey yakma testi üzerinden yola çıkmıştır. Dikey yakma testleri de kendi içerisinde V0, V1, V2 olarak üç farklı sınıf içerir. Bu sınıfları birbirinden ayıran özellik; ürüne alev verildiken sonra alevin ilerleme süresidir. En kısa alev ilerleme süresi V0 sınıfındadır. Yani olası yangın, patlama vb. durumlarda ürünün en dayanıklı halde olabilmesi için V0 sınıfını sağlaması gerekmektedir. Bu konu üzerinde yapılan Ar-Ge çalışmaları sonucunda elde edilen minegrid ürünü Türk Standartları Enstitüsü Elektroteknik Gebze Laboratuvarı’ndan V0 sınıfına uygunluk onayı almıştır.
Bir ürün içerisinde dolgu hammadde oranı arttırıldığında etkin maddenin arka planda kalmasından dolayı mukavemet değerlerinde düşüş yaşanması kaçınılmaz olmaktadır. Bu çalışmada geliştirilen alev geciktiriciler, aynı zamanda dolgu görevini görmektedirler. Buna rağmen elde edilen geogrid mukavemetlerinde ve ürün performansında herhangi bir düşüş gözlenmemektedir.
Bu ürünün geliştirilmesi ile birlikte yangına dayanım konusunda geniş kapsamlı bir bilgi birikimi oluşturulmuştur. Elde edilen alev geciktirici ürünler farklı ürün gruplarına da entegre edilerek geniş bir yelpaze oluşturulması hedeflenmektedir.