Yeşil Çatı Sisteminin Faydaları

Son zamanlarda gelişen teknoloji ve yapı malzemesi bilimi sayesinde, çatı yüzeyi enerji tüketen bir yapı elemanı olmaktan çıkıp, ekosisteme katkı sağlayan bir yapı bileşenine dönüşmektedir.

Normalde çatı veya otopark üstleri, genellikle ısıyı emen, atıl ve kullanılmayan bir yapı elemanı iken, yeşil çatıların sürdürülebilir kullanımı ile birlikte bina dışında yaşam alanları sağlayan, aynı zamanda aktivite alanı olarak da kullanılabilecek bir birim haline gelmeye başlamıştır. Yeşil çatı kavramı bu noktada basit tanımının ötesinde beton olan her yüzeyin yeşillendirilmesini sağlayan, ekolojik ve sosyal açıdan oldukça işlev kazandıran bir sistemdir.

Yeşil çatı sistemleri, çatılara yerleştirilmiş canlı bitki örtüsü olup, kentsel ısı adasının azaltılmasına, bina termal ve çevresel performansının geliştirilmesine olumlu katkıda
bulunabilir. Kendiliğinden oluşan yosun ve liken kaplı bir çatıdan, ağaçları, çalıları ve sert
peyzaj özelliklerini içeren tam ölçekli bir çatı bahçesine kadar değişebilir. Son yıllarda
yeşil çatı uygulaması birçok ülkede giderek daha popüler hale gelmektedir.

» Kentsel Isı Adaları
Kentsel ısı adaları, meteorolojik ve kentsel faktörler nedeniyle havanın kentsel alanlar
üzerinde ısınmasıyla oluşur. Termal etkileri kentsel enerji ve kitle alışverişleriyle ilgilidir.
Genel olarak kentsel ısı adası yazın soğutma enerjisi kullanımını arttırır ve kentsel duman
oluşumunu hızlandırır. Bu yaz sıcağı adası, esas olarak bitki örtüsünün olmaması
ve kentsel yüzeyler tarafından yüksek güneş radyasyonu emilimi sebebiyle oluşmaktadır.
Bu nedenle yeşil çatı sistemlerinin, kentsel ısı adalarının olumsuz etkilerini azaltmak için
faydalı bir araç olabileceğine inanılmaktadır.

» Binanın Enerji Performansını Arttırması
Yeşil Çatı Sistemleri, bitki taşıyıcı katmanın gösterdiği ısı depolama özelliği ile yaz aylarında
yüzeyde bitki katmanı sayesinde, azalmış olan ısıl yükü iç ortama daha az geçirerek;
kış aylarında ise ısı miktarının iç ortamdan dış ortama doğru gerçekleşen ısı transferini
azaltarak, binalarda tüketilen soğutma ve ısıtma enerjilerinden tasarruf edilmesini
sağlamaktadır. Son yıllarda yeşil çatıların farklı işlevlere ve alanlara sahip olan binalar
için ısıtma ve soğutma yükleri üzerindeki etkisini analiz eden bilimsel çalışmalar gerçekleştirilmektedir.

Ayrıca alanın özelliklerine uyacak şekilde bu iki sistemin bir arada kullanıldığı semi intensive (karma) bitkilendirme uygulamaları da mevcuttur.
Ekstensif yani seyrek bitkilendime sisteminde genelde az su isteyen ve sürekli bakım
istemeyen yosunlar, sukulentler, çim ve örtü bitkileri, çalılar, ağaçcıklar arasından seçilecek uygun bitkiler kullanılırken çatıya verdiği yük yaklaşık 100 kg/m²dir. Yoğun (intensif) bitkilendirmede ise bol toprak kullanılır, çatı da ağaçların yetiştirilmesi bile mümkündür.
Ne var ki, sistemin çatıya verdiği yük 300-400 kg/m2 civarında olduğundan, statik sistemin
bu yüke dayanacak şekilde oluşturulması şarttır. Sistemde kullanılan bitkiler bakım gerektirir, malzeme seçiminde bakım sürecinde çatıya gelecek mekanik etkiler ve sulama
ihtiyacı da dikkate alınmalıdır.

Yeşil çatılar rahatlık, ekolojik, teknik avantajlardan finansal yönlere kadar çok çeşitli faydalar sağlamaktadır. Aşağıdaki tabloda, yeşil çatı sistemlerinin toplumsal ve bireysel faydalarının bir özeti verilmektedir. Şehirlerin hem görsel, hem estetik hem de yerel insan ikliminin iyileştirilmesinde yeşil çatılardan faydalanabileceği düşünülmektedir.

» Toplumsal Faydaları
Topluluklar için yeşil çatılar havada uçuşan parçacıklar için filtre görevi görür, kötü hava
kalitesi sorunlarını hafifletir. Çatı yeşili aynı zamanda yerli bitkiler ve kuşlar için habitat
ve kentsel gıda üretimi için olanaklar sağlar. Ek olarak, kapsamlı çatı yeşillendirme biyoçeşitliliği artırabilir ve şehirli insanlar ve öğrenciler için doğadan bir şeyler öğrenmeleri
için değerli bir fırsat sunabilir.

» Bireysel Faydaları
Bina sahipleri ve binalarda yaşayanlar için çatılar, çatı yapısına ısı yalıtımı ekleyerek, bitki
örtüsünün terlemesi ve fotosentezi yoluyla aşırı güneş ısısını önleyerek ve mikro iklimi
modifiye ederek klimalı binaların soğutma enerjisi tüketimini azaltacaktır. Yeşil çatı, iç
hava sıcaklığının modülasyonuna katkıda bulunabileceğinden, iç mekan termal konforu
da artırılabilir. Çatı katındaki alanlar çatı bahçelerine dönüştürülürse, konut sakinlerine
yeni alanlar sunabilirler. Hastanelerde ve revirlerde, bahçecilik tedavisi olarak da bilinen
peyzajlı bir yeşil çatıya bakan hastaların iyileşme oranının daha hızlı olduğuna inanılıyor.
Okullarda ve eğitim tesislerinde, öğrenciler yeşilliklerle daha iyi motive olurlar.